แม้ว่านักไวรัสวิทยาจะสนใจอย่างมากว่าไวรัสกลายพันธุ์และแพร่เชื้อระหว่างสปีชีส์อย่างไร และเข้าใจกระบวนการนี้ในระดับหนึ่ง แต่ยังมีช่องว่างในความรู้มากมาย ไวรัสส่วนใหญ่เป็นผู้เชี่ยวชาญ พวกเขาสร้างความสัมพันธ์อันยาวนานกับสายพันธุ์โฮสต์ที่ต้องการ ในความสัมพันธ์เหล่านี้ ไวรัสอาจไม่ทำให้เกิดอาการของโรค ในความเป็นจริง ไวรัสและโฮสต์อาจได้รับประโยชน์ซึ่งกันและกันใน symbiosis
ในบางครั้ง ไวรัสจะ “โผล่ออกมา” หรือ “รั่วไหล” จากโฮสต์เดิมไปยังโฮสต์ใหม่ เมื่อสิ่งนี้เกิดขึ้น ความ
เสี่ยงของโรคจะเพิ่มขึ้น โรคติดเชื้อส่วนใหญ่ที่ส่งผลกระทบต่อมนุษย์
และแหล่งอาหารของเราเป็นผลมาจากการรั่วไหลของสิ่งมีชีวิตในป่า ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ (SARS-CoV-2) ที่ออกมาจากเมืองอู่ฮั่นในเดือนพฤศจิกายนนั้นไม่ใช่ “สายพันธุ์ใหม่” อย่างแท้จริง ไวรัสวิวัฒนาการมาอย่างยาวนาน อาจเป็นล้านปีในสปีชีส์อื่นที่ยังคงมีอยู่ เราทราบดีว่าไวรัสมีญาติใกล้ ชิดกับค้างคาวเกือกรูฟัส ค้างคาวเกือกม้าระยะกลาง และตัวลิ่นซึ่งถือเป็นอาหารอันโอชะของจีน
ไวรัสโคโรนาในอดีต รวมถึงไวรัสโคโรนากลุ่มอาการทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (SARS-CoV) ได้กระโดดจากค้างคาวสู่มนุษย์ผ่านสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมตัวกลาง ผู้เชี่ยวชาญบางคนเสนอตัวลิ่นมลายูให้ SARS-CoV-2 ลิงก์นี้
แม้ว่าโฮสต์ดั้งเดิมของไวรัส SARS-CoV-2 จะยัง ไม่ได้รับการระบุ เราก็ไม่ต้องแปลกใจหากสิ่งมีชีวิตนั้นดูแข็งแรงสมบูรณ์ ไวรัสโคโรนาอื่น ๆมีอยู่ตามธรรมชาติในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและนกทั่วโลก
พวกเขามาจากไหน?
กิจกรรมของมนุษย์ผลักดันให้เกิดไวรัส (ที่ก่อให้เกิดโรค) ชนิดใหม่ ขณะที่เราผลักดันขอบเขตของพื้นที่ป่าแห่งสุดท้ายบนโลก – การตัดโค่น พุ่มไม้เพื่อทำฟาร์มและสวน – ไวรัสจากสัตว์ป่ามีปฏิสัมพันธ์กับพืช ผล สัตว์ในฟาร์มและผู้คน
สายพันธุ์ที่วิวัฒนาการแยกจากกันกำลังผสมกัน ตลาดทั่วโลกอนุญาตให้มีการค้าสัตว์มีชีวิตอย่างเสรี (รวมถึงไข่ น้ำเชื้อ และเนื้อสัตว์) ผักดอกไม้หัวและเมล็ดพืช – และไวรัสก็มาพร้อมๆ กัน
มนุษย์ยังทำให้สภาพอากาศร้อนขึ้น สิ่งนี้ทำให้บางชนิดสามารถขยายขอบเขตทางภูมิศาสตร์ไปยังโซนที่ก่อนหน้านี้เย็นเกินไปที่จะอาศัยอยู่ได้ เป็นผลให้ไวรัสจำนวนมากพบกับโฮสต์ใหม่เป็นครั้งแรก
การแพร่ระบาดของไวรัสเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและไม่เข้าใจ
อย่างสมบูรณ์ โดยธรรมชาติแล้ว ไวรัสส่วนใหญ่ถูกจำกัดให้อยู่ในโฮสต์เฉพาะเนื่องจากปฏิกิริยาของโปรตีน “ล็อคและคีย์” ที่เฉพาะเจาะจง สิ่งเหล่านี้จำเป็นสำหรับการจำลองแบบ การย้ายภายในโฮสต์ และการส่งข้อมูลระหว่างโฮสต์ที่ประสบความสำเร็จ
เพื่อให้ไวรัสติดโฮสต์ใหม่ โปรตีน “คีย์” บางส่วนหรือทั้งหมดอาจจำเป็นต้องแก้ไข การแก้ไขเหล่านี้เรียกว่า “การกลายพันธุ์” สามารถเกิดขึ้นได้ภายในโฮสต์เก่า โฮสต์ใหม่ หรือทั้งสองอย่าง
ตัวอย่างเช่น ไวรัสสามารถกระโดดจากโฮสต์ A ไปยังโฮสต์ B ได้ แต่จะไม่สามารถทำซ้ำได้ดีหรือส่งผ่านระหว่างบุคคล เว้นแต่ว่าโปรตีนคีย์หลายตัวจะกลายพันธุ์พร้อมกันหรือติดต่อกัน ความเป็นไปได้ต่ำของเหตุการณ์นี้ทำให้การรั่วไหลไม่ใช่เรื่องปกติ
เพื่อให้เข้าใจได้ดีขึ้นว่าการรั่วไหลเกิดขึ้นได้อย่างไร ลองจินตนาการว่าไวรัสเป็นเรื่องสั้นที่พิมพ์บนแผ่นกระดาษ เรื่องราวอธิบาย:
อาจพลาดคำหรือเพิ่มคำหรือวลีใหม่ในเรื่องโดยเปลี่ยนเล็กน้อย เรื่องราวของไวรัสที่เปลี่ยนแปลงเหล่านี้เรียกว่า “การกลายพันธุ์” ในบางครั้ง เรื่องราวการกลายพันธุ์จะอธิบายว่าไวรัสสามารถอาศัยอยู่ในสายพันธุ์โฮสต์ใหม่ทั้งหมดได้อย่างไร หากมนุษย์กลายพันธุ์และโฮสต์ใหม่นี้พบกัน การรั่วไหลอาจเกิดขึ้นได้
เราไม่สามารถคาดการณ์การแพร่กระจายของไวรัสสู่มนุษย์ได้ ดังนั้นการพัฒนาวัคซีนป้องกันไว้ก่อนจึงไม่ใช่ทางเลือก มีการถกเถียงกันอย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับ ” วัคซีนไข้หวัดใหญ่สากล ” ซึ่งจะให้ภูมิคุ้มกันต่อไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่กลายพันธุ์ แต่จนถึงขณะนี้ยังไม่สามารถทำได้
ให้สัตว์ป่าเป็นสัตว์ป่า
แม้จะมีไวรัสอยู่กี่ตัว แต่ก็มีเพียงไม่กี่ตัวที่คุกคามเรา รวมถึงพืชและสัตว์ที่เราพึ่งพา
อย่างไรก็ตาม สิ่งมีชีวิตบางชนิดมีความอันตรายเป็นพิเศษในแนวรบนี้ ตัวอย่างเช่น ไวรัสโคโรนา ไวรัสอีโบลาและไวรัสมาร์บวร์ก ไวรัสเฮนดราและนิปา ห์ ไวรัสลิสซา ที่ มี ลักษณะคล้ายพิษสุนัขบ้าและพารามิกโซไวรัสที่มีลักษณะคล้ายคางทูม/โรคหัดล้วนมีต้นกำเนิดจากค้างคาว
ด้วยจำนวนของไวรัสที่มีอยู่มหาศาลและความเต็มใจของเราที่จะให้บริการขนส่งทั่วโลก การรั่วไหลในอนาคตเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เราสามารถลดโอกาสนี้ได้โดยฝึกฝนการเฝ้าระวังไวรัสให้ดียิ่งขึ้นในโรงพยาบาลและในฟาร์ม
นอกจากนี้ เราควรรู้จักสัตว์ป่าด้วย ไม่เพียงแต่คุณค่าที่แท้จริงของมันเท่านั้น แต่ยังเป็นแหล่งของไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคอีกด้วย ดังนั้นมารักษา “ระยะห่างทางสังคม” และปล่อยให้สัตว์ป่าอยู่ในป่ากันเถอะ
